شیوهنامه بنواژه (مدخل) نویسی در ویکی تعارض منافع
ویکی تعارض منافع فارسی دانشنامه آزاد برای آشنایی با مفاهیم ناآشنا در حوزه تعارض منافع به عنوان یکی از شاخص های درک فساد در کشورها است که با همکاری همگانی بر روی اینترنت پدیدآمده و گسترش مییابد. منظور از آزاد بودن این دانشنامه این است که همگان (از جمله شما) میتوانند آن را آزادانه بازنشر کنند با این شرط که این آزادی را از دیگر کاربران سلب نکنند و در آن چیز بنویسند و به ویرایش نوشتهها بپردازند. ویکی تعارض منافع فارسی در قالب پروژه ویكیمدیا است و میتوان از آن برای ساخت بانک داده حول این موضوع استفاده کرد. برای بالابردن هماهنگی و یکسانسازی ویکی تعارض منافع فارسی بهتر است تمام نویسندگان و ویرایشگرها از شیوهنامهای یکسان پیروی کند. این شیوهنامه امکان یکدستسازی برای ویکی تعارض منافع فارسی در واژه های فارسی را فراهم میکند و پیروی از آن کیفیت جستجوهای پژوهشی را در ویکی تعارض منافع فارسی به عنوان دانشنامه رایانهای در این زمینه تخصصی بالا میبرد. توجه کنید که این قوانین تغییرپذیر هستند اما تا هنگامی که تغییر نکردهاند، تمام نویسندگان در ویکی تعارض منافع فارسی باید از این قوانین پیروی کنند. شیوه نگارش واژگان فارسی در ویکی تعارض منافع فارسی، همانند ویکیپدیای فارسی است که از دستور خط فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران ریشه گرفتهاست. نگارش یک بنواژه (مدخل) در ویکی تعارض منافع فارسی به شیوه و ترتیب زیر صورت می گیرد:
عنوان بندی بنواژه
نام یک بنواژه (مدخل) میتواند یک واژه ویا عبارت باشد که بر یک مفهوم دلالت دارد و شما میخواهید آن را توصیف کنید (محدودیت کمّی برای به کار بردن ترکیبی از واژه ها وجود ندارد)؛ به عبارت دیگر عنوان بنواژه کلمه ویا عبارتی که برای نشاندادن مجموعهای از توصیفات بهکار میرود که به یک تکواژه تعلق دارند است. انتخاب بنواژه با رعایت رده بندی موضوعی (سرعنوانهاي موضوعي) بر اساس نگرش فلسفی و کلی-جزئی به موضوعات در تمام دانش ها صورت می گیرد.
- تبصره: نام یک بنواژه در حد معقول و منطقي اخص باشد. همچنین با انتخاب آن شمول و حدود موضوع مشخص گردد.
- تبصره: نام یک بنواژه مطابق قواعد نظام تکواژشناسی و یا ساختواژۀ دستور زبان فارسي تدوين شود.
- تبصره: در عنوان مقاله نباید از نویسههای خاص (# و...) استفاده کرد.
- تبصره: در عنوان اصلی مقاله نباید از اعراب (زبر و زیر و پیش و تشدید) استفاده شود.
- تبصره: به طور سنتی برای آسانتر شدن فرایند جستجو، «ء روی ه» در عنوان مقالهها نمیآید؛ مثال: :«جامعه ملل».
برگردانها
برگردانهای (ترجمه) یک بنواژه در این قسمت قرار خواهند گرفت. توجه کنید که فقط برگردانهایی را اضافه کنید که در ویکیپدیا فارسی وجود داشته باشند (به آن ها پیوند دهید).
- تبصره: ابتدا نام زبان، سپس برگردان بنواژه با استفاده از "،" میآید.
مترادفها
مترادفها (همگونها) واژههایی هستند که با بن واژه هم معنا هستند. یک واژه مترادف باید بتواند دقیقا نقش بن واژۀ اصلی را در جملهها ایفا کند.
- تبصره: وقتی برای یک بنواژه چند معنا وجود دارد، برای هر توصیف به صورت مجزا مترادفها را می آوریم.
متضادها
متضادها (پادواژهها) واژگانی هستند که معنایی برخلاف بن واژه میدهند. طریقه ی استفاده آن دقیقا به مانند مترادفها است.
توصیف
توصیف بنیادی ترین بخش و سازنده اطلاعات یک دانشنامه است. توصیف بخش اصلي بدنه مقاله درباب یک بنواژه است كه حاوي اطلاعات اساسي دربارۀ مدخل است. توصیف مشتمل بر دو محور اصلیِ بیان تعریف بنواژه و شفاف سازی شمول و حدود موضوع است. توصیفات به سادگی در یک صفحه، پس از عنوان بن واژه و موارد پیشین، خط به خط قرار میگیرند. بايستي مطالب این بخش، نبايد تكراري باشد و در صورت ضرورت تكرار، بايست با ارجاع به آن مطلب اشاره شود (پیوند داده شود).
- تبصره: توصیف از بن واژه را به صورت بسیار خلاصه به فارسی می نویسیم.
- تبصره: ایجاد تمایز محتوایی در متن توصیفات را به وسیله جدا سازی بند ها (پاراگراف ها) صورت می دهیم و نسبت حجمي متن هر بخش باید در برابر ارزش كلي مقاله منطقي باشد.
کاربرد
توصیف کنید که چگونه یک بن واژه استفاده و به کار برده میشود. کاربرد یک بن واژه باید نزدیکترین جایی که نیاز به توضیح دارد، قرار گیرد و حتماً به همراه آن منبع ذکر شود.
پیوندهای میانویکی
پیوندهای میانویکی برای پیوند دادن یک بن¬واژه به بن واژه متناظر آن در زبانهای دیگر (در ویکی پدیا) به کار برده میشود. پیونددهی بین مقالهها زمانی انجام میشود که محتمل است این کار اطلاعات خواننده را در مورد موضوع مورد بحث به میزان قابل ملاحظهای افزایش دهد.
منابع
نشان دادن منابعی که در نوشتن مطالب هر بن واژه استفاده شده ضروری است. در این بخش حتماً از منابع موجود در اینترنت استفاده می شود. لطفاً توجه کنید که بر اساس دو سیاست بنیادیِ اثباتپذیری و ممنوع بودن تحقیق دستاول، هر مطلبی باید منبع داشته باشد.
پیوند به بیرون
در صورتی که نویسنده ویا ویرایشگر مقاله منابع مفید دیگری بشناسد ولی این منابع در نوشتن مقاله مورد استفاده قرار نگرفته باشد آنها را در این قسمت ذکر میکند؛ مثلاً در صورتی که مقالهای اطلاعات مربوط به موضوعی را به شکل جامع منتقل نکرده باشد یا صفحۀ وب یا وبگاهی که کاملکنندۀ مقاله باشد وجود داشته باشد.
واژههای وابسته
فهرستی از واژههایی که رابطۀ بسیار قویای با بن واژه در آن زبان دارند که از نوع واژههای مشتقشده از منظر دستور زبان فارسی نیستند و عدم ذکر آنها در توصیف بن واژه اصلی احتمال زیاد باعث ابهام در روشنایی شمول و حدود موضوع شود.
- تبصره: واژه های وابسته، هرکدام به تنهایی یک بن واژه مستقل هستند و تمامی موارد پیشین که برای نگارش یک بن واژه ذکر شد، باید برای بن واژه جدید طی شود.
- تبصره: رعایت رده بندی در ایجاد واژه های وابسته جدید فراموش نشود.
سبک نگارش و رعایت نکات ضروری دستور خط و زبان فارسی در ویکی تعارض منافع
سبک نگارش متن مقالههای ویکی تعارض منافع فارسی باید رسمی باشد، همچنان که در دانشنامههای معتبر است. رسمینوشتن لزوماً به معنی متکلف نوشتن یا به کارگیری کلمههای ثقیل نیست. به طور کلی رعایت مفاد دستور خط و زبان فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مقالات ارجحیت دارد. برای سهولت دسترسی، از جمله مهمترین قواعد دستور خط و زبان فارسی میتوان موارد زیر را ذکر کرد:
الف) در نوشتار رسمی از صیغههای اول شخص استفاده نمیشود و به جای آن صیغۀ مجهول به کار میرود؛ مثلاً به جای این که گفته شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره میکنیم» گفته میشود: «در بند سوم به این موضوع اشاره میشود.».
ب) از شکستهنویسی خاص زبان گفتاری پرهیز میشود؛ مثلاً ه جای «میرود» از «میره» استفاده نمی شود.
پ) از جمله خطاهای فصاحتی که در زبان گفتاری شیوع میدارد و بعضاً در نثر رسمی هم نفوذ کردهاست، خطای حذف افعال بی قرینۀ لفظی و گاه حتی معنویاست. مثلاً به جای اینکه گفته شود «فلانی این کار را کردهاست»، گفته میشود: «فلانی این کار را کرده.»
ت) در ویکی تعارض منافع فارسی حتیالمقدور از مضارع اخباری باشیدن استفاده نمیشود. استفاده از «است»، «هستند» یا «اند»، «نیست» پیشنهاد میشود و «میباشد»، «میباشند»، «نمیباشد» پیشنهاد نمیشود.
ث) نشانۀ مفعولی «را» را باید هر چه نزدیکتر به خود مفعول نوشت.
ج) باید تا جای ممکن کوشید که قوانین نحو عربی در نوشتار فارسی به کار نرود: غلط «مقالات مربوطه» درست «مقالات مربوط» یا «مقالههای مربوط».
چ) برای ترکیبهای اضافی و وصفی منتهی به «ه» ناملفوظ، مثل «خانۀ بزرگ»، از نویسۀ «ء روی ه» استفاده میشود. درست: «خانۀ بزرگ». غلط: «خانه بزرگ»، «خانه ی بزرگ»، «خانهی بزرگ»
ح) علامت جمع ها هم به صورت بیفاصله و هم با نیم فاصله به کلمۀ جمعشونده میچسبد و هر دو صورت صحیح است: (کتابها و کتابها) در چند مورد خاص حتماً با نیم فاصله نوشته میشود.
خ) عموماً پیشوندِ جدا با با نیم فاصله نوشته میشود؛ مثل: «همشکل». مگر اینکه به صورت سرهم معنایی بسیط از کلمه استنباط شود؛ مثل: «همسایه».
د) پسوند چسبیده نوشته میشود؛ مثل: «دانشمند». مگر اینکه حرف آخر جزء اول و حرف اول پسوند هممخرج باشند یا حرف آخر جزء اول ه باشد؛ مثل: نظاممند و علاقهمند.
ذ) نقطهگذاریِ نقطه (.) و ویرگول (،) بدون فاصله با نویسۀ پیشین انجام می¬شود و میان آنها و حرف (الفبای) بعدی یک فاصله وجود دارد؛ مثل: «دارا انار دارد. سارا انار ندارد.».
ر) برای نقل قول و موارد مشابه، از گیومۀ فارسی (« ») استفاده میشود، نه از علامت های نقل قول انگلیسی (" " و ' ') و استفادۀ زیاد از نقل قول حتی با وجود ذکر منبع، نوعی سرقت ادبی است. در حالت معمول نقل قول مستقیم نباید بیشتر از ۱۰ درصد کل مقاله را تشکیل دهد.
ز) اعداد بدون واو عطف را باید به حروف نوشت؛ مانند: شش، شانزده، شصت، ششصد. این یعنی اعداد کمتر از بیست، دهگانها، صدگانها را به باید حروف و باقی اعداد را حتماً به عدد نوشت.
ژ) برای نوشتن اعداد ترتیبی از حروف استفاده میشود؛ مثل: «هشتم» و استفاده از ترکیب عدد و «مین» یا «ام» اشتباه فاحش است.
س) از «/» برای نوشتن عددهای کسری و تاریخ (نظیر ۱۳۱۰/۱۱/۱۲) استفاده میشود. استفاده از «/» به جای ممیز (٫) غلط فاحش است.