موقعیت درب های گردان
یکی از موقعیت های تعارض منافع است. موقعیت درب های گردان به اشتغال بازنشستگان یا مستعفیان بخش دولتی در بخش خصوصی یا بالعکس اطالق می شود. افرادی که در این شرایط قرار می گیرند از یک طرف باید حافظ اسرار دولتی و از طرف دیگر باید به شغل جدید خود متعهد باشند. این دو مورد فرد را در موقعیتی با منافع متعارض قرار می دهد، وی باید در نقش کارمند سابق دولت حافظ اسرار باشد یا به عنوان کارمند یا کارفرمای بخش خصوصی تمام توان و اطلاعات خود را برای رشد شغل خود سرمایه گذاری کند. از طرف دیگر امکاناتی چون استفاده از سرمایه اجتماعی، استفاده از پیوندهای پیشین در موقعیت جدید برای تسهیل صدور مجوز، کاهش نظارت، ایجاد انحصار و یا قاعده گذاری به نفع موقعیت شغلی جدید پیامد های تعارض ارتباطات پساشغلی است که به صورت وسیعی منافع عمومی را تحت تأثیر قرار می دهد.[۱]
درب گردان يكي از مواضع پيچيده تعارض منافع شخص محور ميباشد. درب گردان به معناي اشتغال بازنشستگان يا مستعفيان بخش دولتي در بخش خصوصی يا بالعكس است. اين پديده از جنبه هاي گوناگوني باعث ايجاد تعارض منافع مي شود.اهمال كاري در نظارت يا قاعده گذاري با انگيزه استخدام در بخش خصوصی پس از خاتمه فعاليت در مشاغل حاكميتي يكي از اين موارد است. [۲]
انواع موقعیت درب های گردان
این تعارض منافع به دو صورت می‌تواند باشد. اول زمانی که یک فرد امیدوار است که بعد از اتمام مسئولیتش در بخش عمومی، شغلی در بخش خصوصی برای خود پیدا کند پدید می‌آید. به‌همین منظور است که برخی از دولت‌های عضو اتحادیه‌ی اروپا و برخی از نهادهای این اتحادیه، در این خصوص قوانینی را وضع کرده‌اند که مانع از این می‌شود که کسی که یک منصب عمومی را اشغال کرده است بتواند پس از ترک این منصب، برخی از دیگر مناصب را در بخش خصوصی اشغال کند یا تعهدی حرفه‌ای را در نسبت با آن‌ها بپذیرد، یا این‌که حداقل، مجبور است تا برای دوره‌ای صبر کند و سپس تعهد جدیدی را بپذیرد، چراکه این امری رایج است که دارندگان سمت‌های مهم، اعضای کابینه به‌طور مشخص، پس از ترک سمت خود، سمت‌های جدیدی را در شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف به‌دست آورند. [۳]
مصداق این ارتباط پساشغلی، فردی در شورای یک شهر است که ممکن است همواره به‌نفع یک شرکت خاص عمل کند به این امید که بعد از اتمام دوره‌اش در آن شرکت برای خودش شغلی دست و پا کند. این موضوع، در ادبیات تعارض منافع به مسأله‌ی درب گردان نیز معروف است. مجلس نمایندگان آمریکا در سال ۲۰۰۶، زمانی که تعارض منافع اشتغال آینده بسیار شایع و حتی رو به افزایش بود، به کمک تصویب قانون موسوم به رهبری شرافتمندانه و دولت باز کوشید تا با ایجاد مقرراتی، جلوی انتقال سهل و آسان دارندگان مناصب عمومی به مشاغل بخش خصوصی را، پس از ترک سمت، بگیرد و درب‌های گردان را تا حد زیادی، اصطلاحاً ببندد.[۴]
اگرچه به‌نظر نمی‌رسد که بستن درب‌های گردان به‌طور کامل امر مطلوبی باشد،اما به‌نظر می‌رسد که با فزاینده‌شدن ارتباط بین بخش عمومی و خصوصی، مدیریت این موقعیت تعارض منافع به چالش اساسی مبارزه بافساد برای دولت‌ها و سازمان‌های عمومی بدل شود. صورت دومی که این موقعیت تعارض منافع می‌تواند به خود بگیرد مربوط به زمانی است که افرادی از بخش خصوصی به سمت‌های عمومی منصوب شوند. این صورت دوم، که به “درب گردان وارونه” نیز مشهور است، به‌خصوص زمانی بسیار جدی می‌شود که حوزه‌ی کاری شغل یا فعالیت پیشین مرتبط با منصب فعلی فرد باشد. به همین منظور بود که باراک اوباما در اولین روز کاری‌اش به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده، طی یک فرمان اجرایی، همه‌ي کارمندان دولتی را به‌مدت دو سال از انجام هرگونه کاری که مرتبط با فعالیت پیشین آن‌ها باشد منع کرد.[۵]
مصداق
مصداق این موقعیت مربوط به زمانی است که نتوان مطمئن شد که فردی که مثلاً پیش‌تر مدیر ارشد در یک شرکت هواپیمایی بوده است، اکنون که برای سازمان هواپیمایی کشور کار می‌کند، ارتباطش با سمت پیشین خود را کاملاً قطع کرده است؛ چراکه بعضاً ممکن است شرکت‌های خصوصی برای این‌که بر تصمیم‌گیری‌ها اثر بگذارند یا این‌که بودجه‌های دولتی را به‌سمتی که دلشان می‌خواهد بکشند، کارکنان خود را در سمت‌های دولتی بنشانند.[۶]
در مثالی دیگر؛ مدیرکل یکی از زیرمجموعه های آموزش و پرورش که پس از بازنشسته شدن با توجه به اطلاعاتی که دارد می داند، یکی از استان ها قرار است به عنوان پای لوت برای اجرای سیاستی انتخاب شود. وی با استفاده از این اطلاعات دست به تأسیس مراکزی در آن استان می زند که پس از اجرای طرح پایلوت سود هنگفتی در جیب وی قرار می دهد. مورد بیان مثال است و دردنیای واقعی رخ نداده است.[۷]
منابع
- چارچوب روش‌شناسی شناسایی مصادیق تعارض منافع؛وبگاه مرکز توانمندسازی جامعه و حاکمیت
- تعارض منافع، دسته بندی و مفهوم شناسی؛ معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
- Ninua, “Regulating the Revolving Door,” 2
- Demmke et al., “Regulating Conflicts of Interest for Holders of Public Office in the European Union,” 20
- [“Avoiding Conflict of Interest in Post-Public Employment,” 10; Ninua, “Regulating the Revolving Door,” 5–6; Jenkins, “Conflict of Interest Topic Guide,” 6.]
- Demmke et al., “Regulating Conflicts of Interest for Holders of Public Office in the European Union,” 35.